بررسی آلودگی آفلاتوکسین در خوراک مصرفی گاوهای شیری شهرستان شهرکرد با استفاده از روش الایزا

بهبود ایمنی غذایی در کشورهای توسعه یافته تا حدودی باعث حذف شدن مسمومیت های قارچی در کشورهای پیشرفته شده است ]48[. اما هم چنان طغیان هایی هنوز هم در جوامع روستایی در کشورهای عقب مانده و در حال توسعه رخ می دهد. شدت مسمومیت های قارچی و تشخیص درمانگاهی آنها در انسان و حیوانات به عوامل مختلفی از قبیل: گونه ی قارچ سم زا، غلظت سم در غذا، سن، جنس و وضعیت سلامتی حیوان، اندام ها یا بافت های هدف و مدت زمان مواجهه با غذای آلوده به سم، نوع سم، مکانیسم عمل سم در بدن، متابولیسم آن و مکانیسم های دفاعی بستگی دارد ]11,50[. از ویژگی های متمایز کننده ی مسمومیت های قارچی وقوع انفرادی، فصلی بودن و غیر قابل انتقال بودن این مسمومیت ها می باشد. یکی دیگر از این ویژگی ها ایجاد مسمومیت های قارچی در اثر مصرف دسته ی معینی از مواد غذایی ذخیره شده و یا انواع خاصی از علوفه می باشد. از دیگر ویژگی های مسمومیت های قارچی این است که به درمان آنتی بیوتیک ها پاسخ نمی دهند ]11[. مایکوتوکسین ها (mycotoxin) به عنوان یکی از بارزترین آلوده کننده های مواد غذایی که بهداشت عمومی، امنیت غذایی و اقتصاد ملی بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه را تحت تاثیر قرار می دهند، مورد بررسی قرار می گیرند. در میان مایکوتوکسین ها، آفلاتوکسین ها (aflatoxin) مهم ترین آن ها هستند [4]. از میان 18 نوع مختلف آفلاتوکسین شناخته شده، آفلاتوکسین های , b1 b2 , g1 , g2 توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (iarc) در گروه a عوامل سرطان زا قرار گرفته اند. در این میان سمیت آفلاتوکسین b1 بیش از انواع دیگر می باشد [4]. آفلاتوکسین ها در شرایط لازم از جمله رطوبت بیش از 15? ماده ی اولیه، حداقل دمای محیطی 25 درجه سانتی گراد، وجود اکسیژن کافی و به طور ویژه در شرایط اقلیمی گرم و مرطوب روی گندم، جو، برنج، سویا، ذرت، بادام زمینی، پودرماهی، کنجاله پنبه، بلوط، زرد آلو، هلو، بادام، کشمش، مواد ادویه ای، خوراک و علوفه های دامی، گردو، ارزن، کنجد، پسته، تخم کدو، آب میوه ها، مربای کپک زده، آرد گندم، ماکارونی، نان کپک زده، سیب زمینی و نخود، انواع لوبیا، کنجاله بادام زمینی، نارگیل، پنبه دانه، انواع فندق، کبد، ماهیچه، شیر و فرآورده های لبنی، تخم مرغ، سوسیس های تخمیری، گوشت های عمل آوری شده، رشد و آن ها را آلوده می کنند و به بافت های کبد، کلیه، نای و بافت های زیرپوستی، غدد و معده آسیب می رسانند [1]. زمانی که حیوانات جیره غذایی آلوده به آفلاتوکسین b1 مصرف نمایند، این سم در کبد آن ها متابولیزه شده و حدود یک پانزدهم آن [1] به صورت آفلاتوکسین m1 در شیر و ادرار و مدفوع ترشح می شود. آفلاتوکسین ها سمیت حاد ایجاد می کنند و قابلیت مهار سیستم ایمنی (immunosupressive)، جهش زایی (mutagenic)، ایجاد ناهنجاری (teratogenic) و سرطان زایی (carcinogenic) دارند. ارگان اصلی هدف جهت ایجاد سمیت و سرطان زایی آن ها کبد می باشد [12]. در ایالات متحده آمریکا انجمن غذا و دارو (food and drug administration) حد مجاز آلودگی آفلاتوکسینی غذاهای مورد مصرف دام را 20 نانوگرم درگرم بیان کرده است [9]. نظر به این که آلودگی مایکوتوکسینی مواد غذایی با منشاء دامی عمدتاً در اثر مصرف خوراک دام آلوده توسط حیوانات مولد آن ها صورت می گیرد، کشورهایی که دارای استانداردهای مناسب برای خوراک دام می باشند کمتر با مسائل بهداشتی مواجه هستند ولی درکشورهای جهان سوم عدم رعایت و توجه به کنترل خوراک دام علاوه بر ایجاد زیان های اقتصادی، مصرف کنندگان مواد غذایی با منشاء دامی را نیز به مخاطره می اندازد. لذا ارزیابی و ردیابی آفلاتوکسین ها در خوراک دام و موادغذایی و مقایسه آن ها با استاندارد ها به منظور پیش آگاهی، اقدامات و ارائه پیشنهادات مناسب به منظور پیشگیری از آفلاتوکسیکوزیس (aflatoxicosis) در دام و انسان، ضروری به نظر می رسد [4]. در این پژوهش میزان آلودگی خوراک مصرفی گاوهای شیری شهرستان شهرکرد به سموم آفلاتوکسین در دو فصل تابستان و زمستان 1392 به وسیله ی روش الایزا مورد بررسی قرار گرفت.